Wil je op de hoogte blijven van onze reis en een melding krijgen zodra een nieuwe blog geplaatst wordt? Schrijf je dan hier in!

Als je als Maleisische leerling op school les krijgt in de vaderlandse geschiedenis, dan is Melaka een plek die je vaak noemt. Een kort busritje vanaf KL ligt Melaka, onze laatste stop in Maleisië en ik ga je nu alvast een tipje van de sluier geven: als je op vakantie gaat in Maleisië, kun je beter in Melaka beginnen. Er zitten hier bijna meer musea dan Maleisiërs, dus is het eigenlijk de perfecte plek om je reis te beginnen om meer te leren van het land en zijn mensen. Dan kun je daarna lekker het binnenland in en eindigen door op het tropische Langkawi te relaxen… Wat een route zeg! Jammer dat wij ‘m precies in tegengestelde richting afleggen. Wij sluiten af in Melaka (of Malakka, Melakka, Malacca, whatever: wij houden de spelwijze zoals-ie in het centrum staat aan): onze laatste stop in Maleisië voordat we naar Singapore gaan.

600 jaar geleden

Vroeger heette Singapore Temasek. Heel erg vroeger, oké? Over het jaar 1400 praten we nu. Temasek had in 1398 een koning: Parameswara. Wat dit met Melaka te maken heeft? Nou, goed opletten. Temasek werd binnengevallen en Parameswara zag de bui al hangen: dat ga ik niet winnen, dacht hij en dus nam hij met een paar afgezanten de benen en trok hij richting het zuiden. Hij reisde langs de westkust van het schiereiland dat we nu als Maleisië kennen tot hij bij een rivier kwam en daar rustte hij wat uit met z’n kompanen. Parameswara zat onder een boom toen het bijzondere, meest inspirerende moment van zijn leven gebeurde: zijn drie jachthonden hadden een lief onschuldig muishertje in een hoek gedreven. Ontblote tanden aan de ene kant, een onvergefelijke, wilde rivier aan de andere kant: het muishertje was in nood, kon geen kant op, maar zo kil en gruwelijk als mensen vroeger waren, zagen Parameswara en zijn mannen deze wals om leven en dood als eenvoudig vermaak. Het muishertje was echter sluw: een van Parameswara’s honden sloeg toe, maar kundig ontweek het muishertje de eerste aanval en zonder genade kreeg de hond een dubbele achterwaartse trap, recht in de roos en tuimelde zo de rivier in. Parameswara was op dat moment verkocht: hij vond het zo bijzonder wat hij zag, dat hij besloot om een stad te stichten op de plek waar dat gebeurde en hij vernoemde de vesting naar de boom van waaronder hij al spelend met zijn zwans een van zijn honden te water zag gaan: Melaka.

Ja, Parameswara zag een hond in het water vallen en dacht: hier sticht ik een stad. Als ik voor iedere keer dat onze Marinus (rust in vrede, lieve hond) het water in sprong een stad zou stichten, dan zou Nederland intussen al uit meerdere verdiepingen bestaan. Hoe dan ook, Parameswara stichtte een succesvol islamitisch Melaka dat in korte tijd het centrum van het Sultanaat van Melaya werd (een gebied dat het huidige schiereiland West-Maleisië, Singapore en een deel van het Indonesische Sumatra betreft), maar lang heeft dat Sultanaat niet bestaan: in 1511 begon het koloniale tijdperk toen de Portugezen succesvol Melaka veroverden.

Hoe ik dat allemaal weet? Die musea die ik in de eerste alinea noemde. Duh, wat denk je zelf. De eerste dag in Melaka ga ik musea bekijken. Ik ga wel lekker op al die historie, maar Geertje heeft daarvoor wat minder geduld, dus doen we een dagje apart van elkaar. Geertje zit nog even in de fase dat ze toch moe is van het op en neer reizen en besluit een dagje te nemen voor haarzelf. Ik start bij het Paleis van de Sultan, waar ik dus een hoop leer over de eerste 100 jaar van het bestaan van Melaka. Als een museum een periode van meer dan 500 jaar geleden beschrijft, dan weet je dat hier en daar wat sterke verhalen zijn beschreven die met iedere generatie allicht een beetje meer gekscherend geworden zijn, maar ik denk dat ik de kern van het verhaal wel duidelijk heb.

A Famosa

In 1511 kwamen de Portugezen binnenvallen. Deden ze in 1509 ook al, maar toen werden ze na een vredespact verraden en door de Sultan van Melaka koelbloedig uitgemoord. Angst voor het christendom, zeiden ze. Goede reden. En dan te bedenken dat we in Kuala Lumpur geleerd hebben dat er mega veel overeenkomsten zijn tussen die twee godsdiensten. Goed, dat ging de Portugezen niet in de koude kleren zitten, dus in 1511 kwamen ze terug en ditmaal lukte het om Melaka Portugees te laten worden: de eerste christelijk-Europese nederzetting in heel Oost-Azië.

Dat weet ik dan weer dankzij A Famosa, een vervallen oud fort op de top van de heuvel waar ik heen loop na klaar te zijn in het Paleis van de Sultan. Portugal was 130 jaar lang de baas in Melaka, totdat wij om de hoek kwamen kijken. Jazeker, in 1641 kwam de VOC op bezoek. Niet om gezellig koffie te drinken, maar om de boel over te nemen en bijna tweehonderd jaar lang is Nederland de meest invloedrijke speler in de geschiedenis van Melaka geweest. A Famosa werd omgedoopt tot de St. Paul Kerk en dat zie je nog steeds: grafstenen in het oud-Nederlands die de muren decoreren. De één wat beter van kwaliteit, de ander wat minder. Het is bizar om hier aan de andere kant van de wereld te staan en na vijf maanden weer iets in het Nederlands te lezen wat niet op mijn telefoonschermpje afgebeeld staat. Het feit dat net die dingen die ik zie grafstenen zijn, helpt ook wel mee aan dat gevoel. Een klein adrenalinekickje gaat dan wel door je heen. Op deze grond, de heuvel waarop ik nu sta, hebben de afgelopen zeshonderd jaar onwijs veel dingen afgespeeld en er zijn ongelofelijk veel belangrijke en ongetwijfeld ook minder belangrijke personen die hier gelopen hebben.

Over de Nederlandse geschiedenis (ook de meest impactrijke geschiedenis) komt straks meer, want na twee musea hou ik het voor vandaag voor gezien, loop ik een beetje door het knusse Chinese centrum en drink ik een drankje aan het water, alvorens ik Geertje op ga zoeken bij de massagesalon. (Geertje kwijt? Zoek masseurs.) Voor het vervolg van de blog ga ik even een dagje terug in de tijd. Naar Kuala Lumpur, naar een overvol busstation wier drukte het directe gevolg is van het Chinese Oud & Nieuw en de bijbehorende sardientjesblikken aan vakantie vierende Chinezen. Een deel van die Chinezen gaat met ons mee naar Melaka, en er is maar een kort ritje van twee uurtjes voor nodig om ons in het centrum van deze historische kuststad te droppen.

We hebben voor de derde keer een appartementje in een of andere hoge flat. Het begint langzamerhand een verslaving te worden: heerlijke, ruime, huiselijke appartementjes waarin het allesbehalve een straf is om thuis te moeten komen en we weten intussen ook al wel dat je Geertje intens gelukkig kan maken met een keukentje. Om een beetje een beeld te krijgen van wat een keuken met Geertje doet: stel je maar eens voor dat je een hyperactieve jack russell combineert met een tennisballetje op een grasveld. Hetzelfde effect heeft een fornuis op Geertje. Dit keer is er echter alleen een magnetronnetje bij inbegrepen, dus wordt het weer gewoon als vanouds uiteten. Of beter gezegd: Grab Eats gebruiken, de Aziatische variant op Thuisbezorgd.

Na een heerlijke en bovendien functionele maaltijd, kijken we wat serietjes (mijn god, op een bank liggen om tv te kijken; wat hebben we dat gemist en dat appartement in Kuala Lumpur heeft dat gemis niet volledig uit weten te vagen) en gaan we naar bed. Een dag later gaan we dus apart van elkaar op pad. Geertje loopt niet zo warm voor musea, maar ik word dolgelukkig van die gebouwen, dus we hebben min of meer de regel ingevoerd dat wanneer we op een plek belanden waar veel musea zijn, we allebei een dagje apart van elkaar op pad gaan. Ik ben die dag dus naar het Paleis van de Sultan en A Famosa geweest, Geertje is zelf op pad gegaan.

Geertjes dag

Voor Geertje is de dag los van elkaar deels een rustdag. Geertje begint in het appartement op bed. Uitslapen. Althans dat was het idee, want schoonmaken lijkt haar plotsklaps ook een goed idee. Alle archaïsche vrouwelijke stereotypen gelden voor Geertje nou eenmaal. Daarna gaat ze shoppen, want daar maak je mij ook weer niet vrolijk mee (hoewel ik een dag later de dans niet zal ontspringen). In de H&M van Melaka is Geertje veel langer bezig dan dat nodig was: bij de paskamers blijft ze als een braaf schoolmeisje wachten tot een winkelmedewerker haar groen licht geeft om te gaan passen, terwijl ze links en rechts door alles en iedereen voorbij wordt gelopen, waarna ze toch maar een keer besluit om gewoon een pashokje in te gaan. Even later staat de masseur op de planning: voor Geertje de eerste in Maleisië. Maleisië heeft, ten opzichte van de andere landen die we hebben bezochten, wel echt de meest afwijkende cultuur. Massages zijn weliswaar makkelijk te krijgen in Maleisië, maar lang niet zo alomtegenwoordig (lees: om de drie deuren) als in Thailand. Na die massage zijn onze zielen weer met elkaar herenigd en dolen we samen rond door het centrum van Melaka.

Het centrum van Melaka wordt grotendeels gevormd door China Town en is op zich wel leuk een leuk centrum, maar verrekte vol. Op zich niet gek, want als je gedurende het oosterse oud & nieuw 1,4 miljard chinezen twee weken vakantie geeft, kun je de klok erop gelijk zetten dat er in het centrum van Melaka ook wel een blikje aan selfies verslaafde Oost-Aziaten opengetrokken wordt. Het is een beetje gek: we hebben een hekel aan massatoerisme, maar in Melaka vind ik het niet zo heel storend (Geertje wel, zij wil als Speedy Gonzalez door de stad lopen, terwijl de Chinezen bij elke scheet stoppen en in een slakkentempo bewegen). Het massatoerisme focust zich zonder uitzondering alleen maar op de hoofdstraat van China Town (zijstraten van de hoofdstraat zijn al rustig, het is bizar) en het is per slot van rekening oud en nieuw voor die Chinezen en je kunt letterlijk nergens meer heen in Azië in deze tijd van het jaar om (Chinese) toeristen te ontlopen. Dat krijg je als je een land met zo’n astronomisch hoog inwonersaantal twee weken vakantie geeft. Dan zitten ze overal. En dan hoort het er een beetje bij. Hey wacht. Behalve… in China zelf. In China zelf! Ja, heel China is nu leeg, want de hele bevolking loopt twee weken lang als een olievlek uit over de grenzen, dus China is perfect nu! Helaas hebben we de bus naar Singapore en het vliegtuig naar Perth al geboekt.

Na wat gestruin door het centrum pakken we de taxi terug en sluiten de dag relaxt in het appartement af. We gebruiken Grab Eats weer voor ons avondeten, omdat dat goed bevallen was en je er ook lokale gerechten mee kan bestellen. Eén zwaluw maakt nog geen zomer, want de eerste bezorging wordt doodleuk niet geleverd, maar zonder eten gaan we natuurlijk niet op één oor liggen, dus zit er maar één ding op en dat is nog een keer bestellen. Na bestelronde twee blijken we meer succes te hebben en met een goed gevulde maag gaan we slapen, klaar voor onze laatste dag in Maleisië.

Die laatste dag begint in een museum. Ja, ja, ik hoor je al schrikken: wat gaat Geertje in een museum doen? Kijk, het is niet dat Geertje een afkeer voor musea heeft, maar na eentje vindt ze het meestal wel mooi geweest. Ik wil namelijk elk bordje en elke letter lezen, maar Geertjes concentratieboog is maximaal één uur waarna ze weer begint te praten, waar ik me dan weer aan erger. Snap je? Daarom heeft Geertje vooraf gekozen voor het museum in Melaka dat haar het meest aansprak en dat is het Stadthuys, een museum dat over de volledige geschiedenis van Melaka vertelt: van Parameswara in 1400, tot de kolonisering van Maleisië in 2024 door Niels en Geertje.

Het Stadthuys

Ja, het Stadthuys. Mooi hé? Ben je veertien uur vliegen van je eigen nest, kom je gebouwen tegen met Nederlandse namen, zie je grafstenen met Nederlandse lofzangen en zie je kanonnen met VOC-logo’s erop. Melaka is een groot deel van haar geschiedenis in Nederlandse handen geweest. Het Stadthuys fungeerde vanaf 1643 (toen Melaka in Nederlandse handen viel en de 'Era Belanda' begon) precies als dat wat het zegt te doen: het stadhuis van Melaka. Vanuit hier onderhielden de Nederlanders goede contacten met andere inwoners van het Maleisische schiereiland en werd de handel gemonitord. Dat andere administratieve centrum? A Famosa, van de Portugezen? Dat werd niet meer gebruikt en omgedoopt tot de Kerk van St.Paul op de heuvel.

Die kerk werd indertijd ook wel eens de bovenkerk genoemd. Logisch, ding stond op een heuvel, de heuvel is hoog (of ja, hoger dan de rest van de stad), dan staat die kerk dus boven de rest. Echter, dat impliceert ook dat er een benedenkerk is, toch? Goed bedacht, beste lezer, die is er ook. De Nederlanders bouwden na de bouw van het Stadthuys de Christuskerk die, net als het Stadthuys, een karakteristieke, oudroze kleur heeft en allebei gelegen zijn aan het Windmill (hoe toepasselijk wil je ’t hebben) Dutch Square midden in Melaka. Wat een schilderachtig plaatje.

In de tijd van Nederlanders werd Melaka een belangrijke haven te midden van veel islamitische vestinkjes in Melaya, zoals het gebied toen heette. Als Geertje en ik dan zo door dat Stadthuys heen wandelen, zien wat hier allemaal bewerkstelligd is, geeft dat toch een soort van misplaatst gevoel van trots en dat ‘misplaatst’ kun je op twee manieren opvatten. Allereerst hebben we part noch deel gehad aan het bewerkstelligen van alles wat hier in Melaka is opgebouwd. Da’s een beetje als een voetbalhooligan die trots is op z’n club: dat waar een hooligan trots op is, ligt volledig buiten zijn cirkel van invloed. Ten tweede hebben we het wel over een stukje koloniale geschiedenis. Kunnen we daar met z’n allen trots op zijn, wetende hoe erg de VOC in het oostelijke deel van onze wereld huisgehouden heeft?

Ja, kolonisatie en de bijbehorende slavernij: toch altijd een gevaarlijk stukje spiegelglad ijs waarop je je begeeft als dat opeens het onderwerp van gesprek wordt. Ik denk dat we het er met z’n allen wel over eens zijn dat slavernij nou niet de allerbeste oplossingsgerichte gedachtegang ooit was, maar we zijn hier wel zo’n 400 jaar terug in de tijd. Waar komt die misplaatste trots dan vandaan? Ik denk dat het gedeelde trots is, op het feit dat ons landje ooit zo'n belangrijke speler op het wereldtoneel was en dat het ook belangrijk is om te beseffen dat we – althans, zo vatten wij het vaak op – als mensen 400 jaar terug een heel andere soort met compleet andere overtuigingen, normen en waarden waren. Wat toen normaal was, is nu ondenkbaar. Je leert van het verleden door ervoor te zorgen dat je in de toekomst een beter beentje voor zet en niet dezelfde fouten begaat. Voor zover ik weet (ik ben oprecht benieuwd naar uitzonderingen) is ieder land gebouwd op het bloed en de botten van zijn voorgangers en dat is hier niet anders. Daar kunnen we wat van vinden en dat doen we ook, maar dat neemt niet weg dat de normaliteit van zaken de afgelopen 500 jaar een enorme kanteling heeft gemaakt. Het belangrijkste is wat de Maleisische bevolking in Melaka er zelf van vindt en die vinden het alleen maar mooi dat hun stad zo’n rijke geschiedenis heeft.

Waaruit blijkt dat de inwoners van Melaka dat alleen maar mooi vinden? Na ons bezoekje aan het Stadthuys hebben we een lang gesprek met de eigenaresse van een saladebar en even later ga ik naar de barbershop en terwijl ik geknipt wordt (Geertje gaat even op souvenirtjesjacht) heb ik het onwijs gezellig met de twee kappers die er werken en passeert de koloniale geschiedenis ook de revue (Maleisië is bovendien sinds 1957 pas onafhankelijk). Ook meerdere taxichauffeurs die bevestigen juist trots zijn op de rijke geschiedenis van hun stad en persoonlijk denken we dat dat de manier is waarop we in het leven zouden moeten staan. Het verleden is nu onderdeel van onze gezamenlijke geschiedenis en goh, wat kunnen we daar veel van leren. Blijven hangen in het verleden en vingertjes wijzen terwijl we met z’n allen de inhoud van de geschiedenisboeken niet meer kunnen veranderen? Nutteloos. Melaka, wat leren we toch ongelofelijk veel van je.

Terug naar de orde van de dag. Voor mijn bezoek aan de barber, duiken we nog een winkelcentrumpje in. De laatste dag in Maleisië: morgen vertrekken we naar Singapore, dus als we nog goedkoop willen shoppen, dan is vandaag de dag. Ons repertoire aan toiletartikelen puilt na ons bezoek aan de shopping mall uit en ik ben een paar slippers rijker, waar Geertje haar materieel assortiment uitbreidt met een nieuwe rugzak en een pet (die nog geen vierentwintig uur later kapot gaat). Fun fact: weet je nog dat ik in Langkawi vier weken terug een pet heb gekocht? M’n vijfde? Nou, ik ben apetrots om te zeggen dat die pet nog steeds in mijn bezit is! We verlaten de shopping mall en gaan terug naar het historische centrum (ja, de tijdlijn van de complete blog is wat omgegooid, pas nu ga ik eigenlijk naar de barber) en één ding mist nog: een shotglaasje.

Geertje spaart shotglaasjes. Shotglaasjes van Cambodja, Vietnam en Thailand (Laos: vergeten te kopen) zijn al met Dennis mee in de rugzak toen we afscheid van elkaar namen in Koh Samui en waar souvenirwinkeltjes normaliter uitpuilen van die shotglaasjes, zijn ze in Maleisië ongeveer net zo schaars als temperaturen beneden de vijfentwintig graden. Als ik bij de barber ben, lukt het Geertje dan ook niet om er een op de kop te tikken. Geertje besluit nog de straatjes en winkeltjes af te gaan die we al eerder hebben gezien, en ja hoor! Een reiziger die shotglaasjes verkoopt! Jackpot! We hebben nog een boottochtje bij zonsondergang op de planning en verzilveren ons bootticket als trotse eigenaars van een shotglaasje.

Boottocht

Voldaan en tevreden lopen we het bootje op dat ons een stuk over de rivier de Malacca vaart. De avond begint te vallen en hier en daar begint de stad al wat op te lichten. Wat is Melaka toch een sfeervol en kleurrijk stadje. Evenals George Town, staat ook het centrum van Melaka vanwege de street art en de geschiedenis op de werelderfgoedlijst van UNESCO en dat is te zien. Langs het water vind je restaurantjes in alle kleuren van de regenboog en we varen zelfs langs een onwijs knus, kleurrijk stukje dat we nog niet eerder gezien hebben. Zonder beter weten waan je je gewoon in hartje Venetië, maar dan zonder het toeristenoverschot. We wilden eigenlijk nog assam pedas eten, een iconisch gerecht uit Melaka, maar dat verborgen straatje langs het water wist onze nieuwsgierigheid nog meer te grijpen. Weet je wat? We gaan die twee gewoon combineren.

Maar dat lukt niet… Geen van de restaurantjes in dat straatje langs het water verkoopt assam pedas! Wat is er dan belangrijker? We wikken, we wegen en intussen wegen we allebei al een ons, maar uiteindelijk kiezen we ervoor om de assam pedas te laten voor wat hij is en een heerlijke Maleisische chicken chop aan de waterkant te bestellen en op die manier onze vier weken in Maleisië op een gezellige manier af te sluiten in een prachtig stukje van deze verrassende, boeiende en interessante stad.

En zo komt dus ook Maleisië ten einde en is er met Singapore nog maar één kort (en hopelijk krachtig) hoofdstuk van het boek dat Azië is, te vullen. Maleisië heeft ons in alles verrast. Onze blinde vlek in Zuidoost-Azië en nagenoeg nul voorkennis over het land voordat we na Koh Lipe de grens passeerden, maar wat heeft Maleisië ons een goede dienst bewezen. En misschien, maar de tijd zal dat moeten leren, is het land tot nu toe wel onze favoriet. Maar goed, onze favoriete bestemming zal wel net zo vaak van stuivertje wisselen, als dat het eigenaarschap van Melaka dat heeft gedaan de afgelopen 600 jaar, maar dat gaan we zien. Vol goede moed pakken we onze allerlaatste bus in Azië. Op naar de hypermoderne, maar mysterieuze stadstaat Singapore.

Wat moet je wél doen?

Het Stadthuys bezoeken. Melaka is een goudmijn aan geschiedenis. Meer leren over het plaatselijke verleden? Er zijn talloze musea te vinden (we hebben ze echt niet allemaal gehad) en het Stadthuys is wat ons betreft het meest interessante. Neem gelijk een kijkje op het Windmill Dutch Square waar het Stadthuys samen met de pittoreske Christuskerk een prachtig, karakteristiek oudroze geheel vormt.
Een boottochtje over de rivier. Wij sluiten met het boottochtje af, maar achteraf denken we dat het zelfs nog beter is om te beginnen met dat boottochtje. Met de boot leer je Melaka op een leuke manier kennen en zie je met street art versierde straten en voel je meteen hoe ongelofelijk sfeervol de kustplaats is. En eerlijk is eerlijk: hoe maak je jezelf nou lekkerder in een stad dan in je hoofd al een mentale wandelroute uit te stippelen langs alle pittoreske straatjes en wijkjes die je vanaf de boot gezien hebt?
A Famosa bezoeken. Van Portugees administratiecentrum, tot kerk in de tijd der Nederlanders, tot vervallen ruïne in 2024. Buiten het feit dat A Famosa geschiedenis ademt, is het ook nog eens een indrukwekkende ruïne op de top van een heuvel die je een aantal mooie uitzichten geeft.
Winkelen in China Town. Niet het grootste China Town van Maleisië, wel een heel erg knusse variant. China Town heeft talloze winkels en we hebben er bijna alles (niet alles natuurlijk, want dan kom je weer met een of andere gare niche op de proppen) gezien en het is de moeite waard om er eens een middagje met je ringgit rond te zwaaien.

Wat moet je níét doen?

Het Paleis van de Sultan bezoeken. Oké, het is even zoeken naar negatieve punten die er eigenlijk niet zijn, maar als we dan toch een tip kunnen geven, dan kun je het Paleis van de Sultan overslaan als je geen echte geschiedenisnerd zoals ik ben. 80% van de informatie in het Paleis vind je namelijk ook terug in het Stadthuys, maar het Paleis gaat net wat meer de diepte in. Prachtig museum, dat nog steeds, maar een beetje dubbelop als je alleen het verhaal van Melaka in grote lijnen hoeft te weten.
China Town vermijden met Chinees Nieuwjaar. Ja, ook dit is weer zout op elke slak leggen, maar toch: de hoofdstraat van China Town (en ook alleen de hoofdstraat) is een bolwerk aan Chinese toeristen tijdens Chinees Nieuwjaar. Maar goed, 50 van de 52 weken in het jaar hoef je met deze tip geen rekening te houden, dus neem 'm voor lief.

Melaka - Koloniaal stuivertje wisselen